Η θεραπεία δεν είναι τόπος όπου θα βρεις “τη σωστή απάντηση”, αλλά ένας χώρος όπου θα μάθεις να ακούς με ειλικρίνεια τη δική σου.
Πολλοί άνθρωποι φτάνουν στη θεραπεία κρατώντας μέσα τους ένα ανομολόγητο αίτημα: να ακούσουν κάτι ξεκάθαρο, βέβαιο, ανακουφιστικό.
«Τι να κάνω;»
«Να μείνω ή να φύγω;»
«Ποιος είναι ο σωστός δρόμος για μένα;»
Η ανάγκη αυτή είναι βαθιά ανθρώπινη. Όταν η ζωή φέρνει αδιέξοδα, απώλειες, συγκρούσεις ή υπαρξιακή σύγχυση, η αβεβαιότητα γίνεται σχεδόν ανυπόφορη. Και τότε, φυσικά, αναζητούμε έναν άνθρωπο που να ξέρει, έναν “ειδικό” που θα μας δείξει την κατεύθυνση, θα μας γλιτώσει από το βάρος της επιλογής. Όμως, η ψυχοθεραπεία δεν είναι –και δεν πρέπει να είναι– αυτό.
Ο θεραπευτής δεν είναι εκεί για να πει στον άνθρωπο τι να κάνει. Είναι εκεί για να δημιουργήσει τον χώρο όπου ο άνθρωπος θα μπορεί να ανακαλύψει μόνος του ποια κατεύθυνση ανταποκρίνεται στη δική του αλήθεια.
Γιατί δεν υπάρχουν έτοιμες απαντήσεις στη θεραπεία
Οι ανθρώπινες ζωές δεν χωρούν σε “σωστά” και “λάθος”. Καμία απόφαση, καμία πορεία δεν μπορεί να αξιολογηθεί έξω από το πλαίσιο της προσωπικής ιστορίας, των αξιών, των σχέσεων και των ορίων του καθενός. Η ψυχοθεραπεία σέβεται αυτή τη μοναδικότητα. Δεν προσφέρει γενικές λύσεις – γιατί δεν υπάρχει μία αλήθεια που να ισχύει για όλους.
Αυτό που για κάποιον είναι απελευθέρωση, για έναν άλλον μπορεί να είναι απώλεια. Αυτό που σε μια ζωή μοιάζει ώριμη επιλογή, σε μια άλλη μπορεί να είναι άρνηση ή φόβος. Οι απαντήσεις, επομένως, δεν μπορούν να “δοθούν” από έξω∙ μπορούν μόνο να αναδυθούν από μέσα.
Αν ο θεραπευτής προσφέρει έτοιμες απαντήσεις, τότε παραβιάζει το ουσιαστικότερο θεμέλιο της θεραπείας: ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα –και την ευθύνη– να είναι ο δημιουργός της ζωής του.
Η ψυχοθεραπεία δεν είναι χώρος καθοδήγησης, αλλά χώρος ελευθερίας. Ο θεραπευτής δεν κατευθύνει∙ συνοδεύει. Δεν επιβάλλει∙ εμπιστεύεται. Δεν κρατά τη “λύση∙ βοηθά να ωριμάσει η ικανότητα του άλλου να τη βρει.
Ο ρόλος του θεραπευτή
Ο θεραπευτής δεν είναι “ειδικός στη ζωή” του θεραπευόμενου. Είναι ο άνθρωπος που προσφέρει σχέση, παρουσία και χώρο ασφάλειας. Μέσα σε αυτόν τον χώρο, ο θεραπευόμενος μπορεί να πει όλα όσα δεν τολμά να πει αλλού∙ να σκεφτεί φωναχτά∙ να νιώσει∙ να αμφιβάλλει∙ να δοκιμάσει άλλες οπτικές.
Η θεραπευτική σχέση δεν βασίζεται στη γνώση, αλλά στην εμπιστοσύνη. Ο θεραπευτής ακούει, αντικατοπτρίζει, φωτίζει, προσκαλεί τον άλλον να αναρωτηθεί. Δεν δίνει απαντήσεις – βοηθά να γεννηθούν απαντήσεις μέσα από τη συνάντηση, τον διάλογο και τη συνειδητοποίηση.
Μέσα στη διαδικασία αυτή, ο άνθρωπος αρχίζει να διακρίνει ποιες φωνές μέσα του είναι δικές του και ποιες ανήκουν στους άλλους: τις φωνές της οικογένειας, των κοινωνικών προσδοκιών, των ενοχών, του φόβου ή της ανάγκης για αποδοχή. Καθώς ξεκαθαρίζει αυτό το εσωτερικό τοπίο, έρχεται η σπουδαιότερη ανακάλυψη: η φωνή του ίδιου του εαυτού.
Οι αληθινές απαντήσεις
Οι αληθινές απαντήσεις δεν προσφέρονται∙ αναδύονται. Δεν είναι στιγμιαίες, ούτε απόλυτες. Αναδύονται σιγά σιγά, μέσα από τη διερεύνηση, τη σιωπή, την κατανόηση, την επαφή με το σώμα και το συναίσθημα. Κάθε αληθινή απάντηση μοιάζει με ένα εσωτερικό “κλικ” – ένα αίσθημα συνοχής, όπου η καρδιά και ο νους συμφωνούν.
Οι απαντήσεις αυτές έχουν συνήθως κάτι ήσυχο. Δεν φωνάζουν. Δεν έχουν ανάγκη να πείσουν. Απλώς “είναι” — γιατί έχουν ωριμάσει μέσα από την προσωπική αλήθεια, όχι από την επιβολή μιας εξωτερικής φωνής.
Και τότε ο άνθρωπος μπορεί να πει: «Δεν ξέρω αν είναι σωστό για όλους, αλλά είναι σωστό για μένα». Αυτό είναι η ουσία της ψυχοθεραπείας: να μάθεις να εμπιστεύεσαι την εσωτερική σου πυξίδα.
Το δώρο της θεραπείας
Η θεραπεία δεν υπόσχεται απαντήσεις, δεν χαρίζει βεβαιότητες, χαρίζει επαφή. Δεν δείχνει δρόμο, αλλά δίνει το κουράγιο να περπατήσεις τον δικό σου.
Το δώρο της ψυχοθεραπείας είναι ότι σε βοηθά να σταθείς απέναντι στα ερωτήματά σου με περισσότερη επίγνωση, ελευθερία και αυτοσεβασμό. Να μην περιμένεις από τους άλλους να σου πουν ποιος είσαι ή τι να κάνεις, αλλά να μπορείς να το ανακαλύπτεις εσύ, βήμα βήμα, μέσα από τη σχέση σου με τον εαυτό και τους άλλους.
Και κάπως έτσι, η ζωή δεν γίνεται ευκολότερη∙ γίνεται πιο αληθινή. Γιατί παύεις να τη ζεις σύμφωνα με τις απαντήσεις των άλλων, και αρχίζεις να τη ζεις μέσα από τις δικές σου.