Η απιστία είναι ένα από τα πιο επώδυνα γεγονότα που μπορεί να βιώσει μια σχέση. Για κάποιους αφορά αποκλειστικά τη σωματική επαφή· για άλλους περιλαμβάνει και συναισθηματική ή διαδικτυακή εμπλοκή, όπως το sexting. Όμως, από μια συστημική οπτική, η απιστία δεν νοείται μόνο ως «παράβαση» απέναντι στη δέσμευση. Είναι πρωτίστως ένα σύμπτωμα που επικοινωνεί κάτι βαθύτερο για το ζευγάρι και το ευρύτερο οικογενειακό πλαίσιο.
Στη συστημική θεωρία το άτομο δεν εξετάζεται ποτέ αποκομμένα, αλλά πάντα μέσα στα δίκτυα σχέσεων στα οποία ανήκει. Έτσι, η απιστία δεν ερμηνεύεται αποκλειστικά ως προσωπική αδυναμία ή λάθος, αλλά ως ένδειξη μιας δυναμικής που εκδηλώνεται στη σχέση.
Συχνά αντανακλά:
ανάγκες που δεν έχουν βρει χώρο να εκφραστούν,
δυσκολίες επικοινωνίας,
ανεκπλήρωτες επιθυμίες για εγγύτητα, επιβεβαίωση ή ελευθερία,
μοτίβα που οι σύντροφοι κουβαλούν από τις οικογένειες καταγωγής τους.
Η απιστία ως μήνυμα
Η πράξη της απιστίας λειτουργεί σαν «σήμα κινδύνου» που αναγκάζει το ζευγάρι να κοιτάξει τη σχέση του πιο προσεκτικά. Αντί να την προσεγγίζουμε μόνο με όρους ενοχής, τιμωρίας ή ηθικής καταδίκης, μπορούμε να αναρωτηθούμε:
Τι μας λέει αυτό για τον τρόπο που σχετιζόμαστε;
Ποια κομμάτια της σχέσης έμειναν σιωπηλά ή ανικανοποίητα;
Πώς μπορεί αυτή η κρίση να μετατραπεί σε ευκαιρία για βαθύτερη κατανόηση;
Αυτή η ματιά δεν απαλλάσσει κανέναν από την ευθύνη. Μας βοηθά, όμως, να δούμε την απιστία όχι μόνο ως προδοσία, αλλά και ως μήνυμα για κάτι που χρειάζεται να ειπωθεί ή να αλλάξει.
Η θέση του/της συντρόφου που πληγώνεται
Το πρόσωπο που βιώνει την προδοσία έχει κάθε δικαίωμα να νιώθει θυμό, θλίψη, οργή, ντροπή. Αυτά τα συναισθήματα δεν «διορθώνονται» ούτε εξαφανίζονται. Αντίθετα, αναγνωρίζονται ως πολύτιμα μηνύματα για τις ανάγκες και τα όρια του ατόμου. Η πρόκληση είναι να εκφραστούν με τρόπο που δεν εγκλωβίζει το ζευγάρι σε φαύλο κύκλο κατηγορίας, αλλά δημιουργεί χώρο για διάλογο.
Η θέση του/της συντρόφου που απιστεί
Ο/η σύντροφος που απιστεί καλείται να αναλάβει ευθύνη για την πράξη του/της, αλλά και να διερευνήσει:
Τι τον/την οδήγησε εκεί;
Ποιες ανάγκες δεν μπόρεσε να φέρει στη σχέση;
Πώς μπορεί να μιλήσει ανοιχτά χωρίς αμυντικότητα, ώστε να υπάρξει πραγματικός διάλογος;
Η αναγνώριση αυτή δεν έχει στόχο τη δικαιολόγηση, αλλά την ειλικρίνεια που απαιτείται για να επουλωθεί, να επαναπροσδιοριστεί ή να τελειώσει η σχέση.
Το μέλλον της σχέσης
Η απιστία μπορεί να οδηγήσει σε χωρισμό. Μπορεί, όμως, να αποτελέσει και αφορμή για βαθιά αλλαγή. Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι μόνο «θα σωθεί η σχέση;», αλλά πώς θα κινηθούν τα άτομα στη συνέχεια:
Θα επιλέξουν να ξαναχτίσουν εμπιστοσύνη, με τη βοήθεια θεραπευτή, αναπτύσσοντας νέους τρόπους επικοινωνίας;
Ή θα αποφασίσουν να χωρίσουν, παίρνοντας μαζί τους πολύτιμη γνώση για το πώς σχετίζονται και τι χρειάζονται στις μελλοντικές τους σχέσεις;
Σε κάθε περίπτωση, η απιστία μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για περισσότερη αυθεντικότητα, σαφή όρια και ανανέωση της προσωπικής και σχεσιακής ταυτότητας.
Η απιστία πονάει βαθιά, ταυτόχρονα όμως είναι και πρόσκληση για αναστοχασμό. Δεν είναι μόνο προδοσία· είναι και μήνυμα. Εάν το ζευγάρι –ή το κάθε μέλος ξεχωριστά– τολμήσει να το ακούσει, μπορεί να βγει από την κρίση με περισσότερη αλήθεια και μεγαλύτερη επίγνωση, είτε συνεχίσει μαζί είτε ακολουθήσει χωριστούς δρόμους.